علت تاخیر در تامین واکسن کرونا در کشور، زمان بندی ایران برای واکسیناسیون عمومی - مجله میکونوس

دکتر کیانوش دنیاپور در گفت وگوی تفصیلی با خبرنگاران در تشریح فرایند واکسیناسیون کرونا در کشور و در پاسخ به اظهاراتی مبنی بر تاخیر در تامین و تزریق واکسن، گفت: فرایند واکسیناسیون تابعی از فرایند تامین واکسن است؛ قاعدتا هرچه تعداد واکسن وارداتی تامین شده افزایش یابد، سرعت واکسیناسیون و تعداد تیم های واکسیناسیون و مراکز مربوطه نیز افزایش می یابد؛ این امکانات از روز نخست آغاز واکسیناسیون در کشور تا امروز متناسب با تعداد واکسنهایی بوده که در دسترس نهاده شده است. از طرفی طبیعتا نیمی از واکسنهای تامین و توزیع شده برای دوز دوم واکسیناسیون است.

تاخیر در تامین واکسن کرونا در دنیا و ایران

وی اضافه نمود: همچنین دنیا در تامین واکسن با تاخیر روبرو است و تقریبا اغلب شرکتهای فراوری نماینده نتوانستند سفارشات و وعده قبلی خود را محقق نمایند و قاعدتا ایران هم از این موضوع مستثنی نبود و تحت تاثیر این تاخیرها نهاده شده است. همچنین موضوع دسترسی عادلانه به واکسن در میان جوامع مختلف، ناسیونالیسم واکسن، احتکار واکسن از جهت خرید بیش از احتیاج و بیش از ظرفیت واکسیناسیون توسط معدودی کشورهای ثروتمند و اغراض سیاسی در توزیع واکسن نیز به پیچیدگی این معضل اضافه نموده است.

دنیاپور در شرح علت تاخیر در تحقق وعده شرکتهای فراوری نماینده واکسن در دنیا ادامه داد: بخشی از این تاخیرها به کندی فرایند فراوری بسیاری از واکسن ها، محدودیت ظرفیت فراوری و بعضی به مسائل ناشی از کمبود مواد اولیه و جانبی از قبیل رزین، ژل و مدیا و... و بخشی هم به موضوع ناسیونالسیم واکسن بازمی گردد. بر همین اساس بعضی کشورها برخلاف وعده های قبلی، حتی واکسنهایی که به صورت قطعی خرید و پیش خرید شده بود را تحویل ندادند و آن را منوط به تامین احتیاج کشور خود کردند و به این ترتیب چنین مباحثی تاخیر نسبی در تحویل واکسن در بازار دنیای را رقم زده است. توجه داشته باشید با فرایند فعلی، بیش از 90 درصد جمعیت افزون بر 67 کشور دنیا تا خاتمه سال میلادی جاری به واکسن دسترسی نخواهند داشت، این بی عدالتی در دسترسی در سایر کشورها نیز بالنسبه مشاهده می گردد.

وی در شرح چرایی تاخیر در تامین واکسن در کشور، اضافه نمود: از طرف دیگر در کشور ما بحثهای حاشیه ای ناشی از تحریم در بعضی مواردی مضاف بر علت شده است. در مجموع آنچه از جانب طرف ایرانی باید انجام می شد، به رغم تمام مسائل، در زمان خود انجام شده و قاطعانه عرض میکنم دقیقا در جای درستی قرار داریم و برنامه ریزی ها دوراندیشانه و واقع بینانه بوده است و هر روز درستی خود را بیش از پیش نشان می دهد؛ به طوری که واکسنهایی که ایمنی و اثربخشی آنها مبتنی بر اطلاعات ارائه شده رسمی و اسناد فنی بود، به خوبی در ایران رصد، تایید و سفارش داده شده است و از حداکثر ظرفیت های موجود استفاده شده است.

42 میلیون دُز سفارش خرید ایران

خرید قطعی 21 میلیون دُز

سخنگوی سازمان غذا و دارو ادامه داد: به همین دلیل بیش از 42 میلیون دُز سفارش واکسن وارداتی داشتیم که بیش از 21 میلیون دز آن به صورت قطعی خریداری شده و فرایند تحویل تدریجی آنها از بهمن ماه 99 آغاز شده است.

وی ادامه داد: از این جمع، واکسن اسپوتنیک روسیه به رغم محدودیت و کندی فراوری در روسیه، احتیاج داخلی روسیه و همچنین با توجه به اینکه بیش از 52 کشور مصرف نماینده این واکسن هستند، به نظر می رسد با اختلاف کمی از برنامه زمان بندی در حال تحویل است و تا امروز 520 هزار دز از این واکسن تحویل ایران شده است.

بدعهدی هند در تحویل واکسن به ایران

دنیاپور در شرح علت عدم ادامه تحویل واکسن هندی باوجود سفارش خرید ایران نیز گفت: در مورد واکسن کوواکسین هند نیز متاسفانه بعضی مسائل حاشیه ای و ورود دادستانی در کشور هندوستان، برای واکسنها و خریداران آنها از جمله ایران مسائلی را ایجاد کرد. از این رو حتی از 500هزار دز واکسن مرحله اول که به صورت قطعی خریداری شده، فقط 125 هزار دز تحویل شد که امیدواریم با پیگیری دستگاه دیپلماسی و وزارت خارجه، مسائل تحویل واکسنها از هندوستان حداقل در مورد واکسنهایی که به صورت قطعی خریداری شده، برطرف گردد.

و اما تاخیر کوواکس در تحویل واکسنها

سخنگوی سازمان غذا و دارو عمده خرید قطعی ایران را از سبد کوواکس دانست و گفت: از مجموعه واکسنهای کوواکس، 16میلیون و 800 هزار دز از سوی ایران خریداری شده که اولین محموله آن شامل 700هزار و 800 دز واکسن آسترازنکا/آکسفورد فراوری کره جنوبی با تاخیر دو سه هفته ای، دو شب گذشته تحویل ایران شد. در مجموع طبق وعده کوواکس مقرر است که سه میلیون و 600 هزار دز از مجموع 16 میلیون و 800 هزار دز واکسن خریداری شده، تا خاتمه ماه می تحویل گردد.

وی در این باره اضافه نمود: تزریق واکسنهای آسترازنکا/آکسفورد فراوری شرکت کره جنوبی نیز بر اساس سند ملی واکسیناسیون کشور و طبق اولویت از پیش معین شده و بر اساس آخرین یافته های تزریق عمومی و گایدلاین های سازمان دنیای بهداشت در گروه های اولویت دار بر اساس پروتکل تنظیمی در کشور آغاز می گردد.

توزیع 895هزار دُز واکسن کرونا در کشور تا امروز

به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو، در مجموع تا امروز 895 هزار دز واکسن کووید19 در سراسر کشور توزیع شده و به زودی نیز با نهایی شدن پروتکل کشوری تزریق آسترازنکا/آکسفورد، این 700هزار دز نیز برای تزریق در شبکه بهداشتی توزیع خواهد شد.

احتیاج ایران به 120 میلیون دُز واکسن و برنامه ای هوشمندانه

دنیاپور در تشریح برنامه ایران برای فراوری واکسن کرونا نیز گفت: برنامه ایران از قبل هوشمندانه و تیزبینانه و واقعبینانه بود و ایران از ماه ها پیش موضوع مسائل و معضلات ناشی از عدم تناسب عرضه و تقاضا و حتی احتمال بروز نوعی آپارتاید واکسن را در کمیته ملی واکسن رصد و پیش بینی نموده بود. بر همین اساس نیز موضوع تمرکز بر فراوری داخل به درستی و با جدیت در دستور کار نهاده شد.

وی ادامه داد: از آنجاکه ما جزو کشورهایی هستیم که با توجه به جمعیت، حجم زیادی از واکسن را باید استفاده کنیم و بیش از 120 میلیون دز واکسن احتیاج است، کمیته ملی واکسن از بهار و تابستان گذشته موضوع حمایت و تمرکز بر فراوری داخلی در پلتفرم های مختلف را در دستور کار قرار داد و آنچه که در هفته ها و ماه های اخیر در دنیا رخ داد، حاکی از درستی این تصمیم ایران است. از طرف دیگر این اقدام، اقدامی ماندگار در توسعه صنعت واکسن سازی در ایران قلمداد خواهد شد و ایران را به یکی از بزرگترین واکسن سازهای منطقه و دنیا بدل خواهد نمود.

آخرین شرایط فراوری واکسنهای ایرانی

چهار واکسن در مرحله مطالعه بالینی

وی در این باره اضافه نمود: تا امروز حداقل 4 واکسن ایرانی در مرحله مطالعات بالینی هستند. واکسن پاستور در کشور کوبا فاز 3 مطالعه بالینی خود را آغاز نموده است و در ایران نیز بزودی این فاز بصورت موازی آغاز می گردد، واکسن کوویران برکت شرکت شفا فارمد در آستانه ورود به فاز سه بالینی است. واکسن رازی در آستانه ورود به فاز دو و واکسن فخرا در حال طی مرحله اول مطالعه بالینی است. واکسن مشترک انستیتو پاستور ایران و کوبا فاز سوم مطالعات بالینی را در کوبا آغاز نموده و در ایران نیز قبل از هفته سلامت و در هفته خاتمهی فروردین ماه مطالعه بالینی فاز سوم آن انجام می گردد و البته با توجه با توافقنامه ثبت مشترک دارو و واکسن بین ایران و کوبا که بیش از یک دهه قدمت دارد، ثبت این واکسن در هر کدام از این دو کشور قابل تعمیم به طرف دیگر خواهد بود.

فراوری انبوه 2 واکسن ایرانی؛ اواخر بهار

دنیاپور تاکید نمود: بر اساس برنامه زمان بندی شده به نظر می رسد واکسن انستیتوپاستور و بعد از آن واکسن شفا فارمد در اواخر بهار به مرحله فراوری انبوه و توزیع خواهد رسید. پس از آن نیز در تابستان واکسن رازی و سپس واکسن فخرا به مرحله فراوری انبوه و توزیع وارد شوند. البته کماکان واکسنهایی با پلتفرمهای مختلف در آستانه ورود به مطالعات بالینی هستند که قاعدتا پس از طی مراحل مربوطه، در پاییز یا زمستان آینده وارد مرحله فراوری انبوه و توزیع خواهند شد.

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت اضافه نمود: پیش بینی قبلی نیز بر آن بود که حداقل دو سوم واکسن مورد احتیاج کشور از محل فراوری داخل تامین گردد که این اقدام مطابق جدول زمان بندی و به رغم همه مسائل و سنگ اندازیهای خارجی به خوبی پیش رفته است. بنابراین واکسنهای ایرانی طبق وعده قبلی به تدریج از اواخر بهار به کمپین واکسیناسیون عمومی علیه کووید خواهند پیوست.

فراوری مشترک واکسن روسی از دو ماه دیگر

وی درباره مبحث فراوری مشترک بعضی واکسنها و از جمله اسپتونیک وی نیز گفت: همزمان با اقدام برای فراوری داخلی واکسن کرونا، در زمینه فراوری مشترک بعضی واکسنها نیز برنامه ریزی شده بود. در مورد فراوری مشترک واکسن اسپوتنیک، زیرساخت آن موجود و خط فراوری آماده و مورد تایید طرف روسی است و به زودی سل بانک آن به کشور منتقل می گردد و بعد از دو ماه از ورود سل بانک، اولین واکسنهای فراوری مشترک نیز به گردونه واکسیناسیون خواهند پیوست.

پرهیز ایران از واکسیناسیون نمایشی

تکمیل واکسیناسیون کرونا در ایران تا خاتمه 1400

دنیاپور گفت: پیش بینی می کنیم که با توجه به اقدامات مفید، سازنده و بزرگی که در حوزه فراوری واکسن در کشور انجام شده و البته خریداری واکسن و پیش بینی درستی که شده بود مبنی بر تامین واکسن ایمن و اثربخش و پرهیز از هرگونه واکسیناسیون نمایشی که در بعضی کشورها شاهد آن بودیم و هستیم، واکسیناسیون علیه کووید در کشور مطابق برنامه تا خاتمه سال 1400 به خاتمه رسد؛ البته این چشم انداز مثبت نیز وجود دارد که تا قبل از خاتمه سال میلادی واکسیناسیون در کشور به اتمام رسد و همچنین آمادگی حمایت از کشورهای دیگر به وسیله فراورینمایندگان ایرانی وجود دارد.

در واکسیناسیون کرونا، دغدغه تغییر دولت وجود ندارد

1400؛ نقطه عطفی در تاریخ سلامت ایران

وی همچنین گفت: بنابراین به دنبال فرایند ماه های گذشته و تصمیمات اتخاذ شده و اقدامات انجام شده، مجموعا ریل گذاری لازم برای انجام بزرگترین کمپین واکسیناسیون عمومی با اتکا بر توان ملی در ایران انجام شده و در این زمینه از ظرفیتهای داخلی استفاده حداکثری شده است. بر همین اساس در این حوزه دغدغه ای برای تغییر دولت در ماه های آینده نیز وجود ندارد و برنامه ها و اقدامات به خوبی و با سرعت و طبق برنامه پیش بینی شده در ماه های آینده پیش خواهد رفت.

سخنگوی سازمان غذا و دارو تاکید نمود: بر همین اساس سال 1400 نقطه عطفی در تاریخ سلامت، علم و فناوری و صنعت دارو و واکسن ایران زمین خواهد بود.

واکسیناسیون VIP نداریم

دنیاپور همچنین در پاسخ به ادعای واکسیناسیون VIP و واکسیناسیون مسوولان گفت: چیزی به عنوان واکسیناسیون مسوولان و VIP در ایران نداریم و اعتقادی هم به آن نداریم. طبق سند ملی واکسیناسیون در ایران، اولویت بندیها تعیین است و واکسیناسیون از افراد آسیب پذیر آغاز شده و به ترتیب پیش خواهد رفت. در مجموع برنامه زمان بندی آن است که در بهار از فاز یک و دو اولویتهای سند ملی واکسیناسیون عبور کنیم و بعد از آن وارد فاز واکسیناسیون عمومی و سایر گروه ها شویم.

وی تاکید نمود: تا امروز هیچ کدام از مسوولان ارشد و سایر مسوولان چه در حوزه سلامت و چه در سایر حوزه ها در اولویتهای تزریق واکسن قرار نگرفتند. از حوزه سلامت تا کنون کارکنان خط مقدم جبهه درمان و همچنین افرادی که در دفع پسماندهای عفونی دخیل بودند مورد واکسیناسیون نهاده شدند و قرار خواهند گرفت. حداقل در وزارت بهداشت و در کشور این قول را به مردم می دهیم که جدای از گروه بندی های انجام شده بر اساس بیماریهای زمینه ای و سنی، مسوولین کشور از جمله از مسوولان نظام سلامت و بهداشت آخرین گروهی خواهند بود که واکسن دریافت خواهند کرد و بنده کمترین هم قول می دهم هر زمان که تمام مردم واکسینه شدند، برای واکسیناسیون اقدام کنم.

و اما ماجرای ورود بخش خصوصی برای خرید واکسن

رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت همچنین در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره ورود بخش خصوصی به موضوع خرید واکسن از منابع خارجی، گفت: ورود بخش خصوصی به این موضوع به دو صورت ممکن است. ابتدا اینکه بخش خصوصی در جاهایی که دولت به هر دلیلی امکان مذاکره نداشته است، موضوع را دنبال کند. در این زمینه حداقل در سال 1399 از پاییز تا خاتمه سال سه فراخوان عمومی صادر شده است. البته این ملاحظه وجود دارد که در این راهبرد، از ایران برای خرید یک واکسن از یک شرکت و کشور، مذاکره نماینده های مختلفی وارد عمل نشوند. فعلا در هیچ جای دنیا خرید و فروش واکسن کرونا را عملا فارغ از دولتها و سیاستگذاری کلان دولتی انجام نمی دهند و قاعدتا ایران هم از این شرایط مستثنی نیست و چه بخواهیم و چه نخواهیم تعاملات واکسن در دنیا رنگ و بوی سیاسی دارد و مذاکرات اصلی درباره آن در دولتها و سطوح کلان صورت می گیرد. اما این راهبرد در نظر گرفته شد که اگر کوچکترین فرصتی به وسیله ورود بخش خصوصی وجود دارد، این اقدام مورد توجه قرار گیرد البته با لحاظ این مورد که مذاکره نماینده های مختلف از یک کشور برای خرید یک واکسن با طرف خارجی واحد، نتایج مطلوبی نخواهد داشت.

وی ادامه داد: راهبرد دیگر نیز در این زمینه آن است که بخش خصوصی بتواند با قیمتهای ارز نیمایی واکسن خریداری و عرضه کند که در این زمینه اگرچه تا امروز اتفاقی نیفتاده اما ملاحظات جدی در مورد رعایت عدالت در دسترسی به واکسن و مسائل و پیامدهای حاشیه ای آن باید مد نظر قرار گیرد. بر همین اساس هم تمرکز دولت و وزارت بهداشت استفاده حداکثری از ظرفیتهای واقعی است و قرار نیست ظرفیتی که دولت خود می تواند استفاده کند به نوعی تحت الشعاع مذاکره نماینده موازی کاری قرار گیرد و فرایند تامین واکسن را با اخلال روبرو کند. در مجموع در این خصوص نیز دغدغه عدالت در دسترسی به واکسن باید محل تمرکز باشد.